Văn hóa Đông tô được xác định tồn tại trong khoảng từ gắng kỷ VII trước Công nguyên đến thay kỷ I - II sau Công nguyên. Qua hàng trăm di tích cùng với 1 khối di vật đồ sộ đã được phạt hiện và nghiên cứu, là dẫn chứng sinh động mang lại nguồn gốc phiên bản địa, sự trở nên tân tiến lâu dài, liên tiếp và thẳng từ các văn hóa truyền thống tiền Đông đánh (Phùng Nguyên - Đồng Đậu - đống Mun), cho đỉnh cao văn hóa Đông đánh và đương đại Đại Việt. Theo thống kê, hiện tại đã có trên 200 di tích thuộc văn hóa Đông tô được phát hiện ở nước ta, chủ yếu phân cha ở 3 giữ vực sông chính là sông Hồng (đồng bởi Bắc Bộ), sông Mã (Thanh Hóa) cùng sông Cả (Nghệ An). Nhiều di vật văn hóa truyền thống Đông đánh còn được phát hiện tại ở các tỉnh miền Trung, miền Nam, Tây Nguyên của nước ta và một vài nước khoanh vùng Đông phái mạnh Á. Đến nay, số lượng di vật thuộc văn hóa truyền thống Đông tô đã kiếm được vô thuộc đồ sộ, được bảo quản ở những bảo tàng vào nước, quốc tế và những sưu tập tư nhân.
Bảo tàng lịch sử quốc gia là một trong những nơi gìn giữ và trưng bày những hiện vật văn hóa Đông sơn nhất bây giờ với khoảng chừng 10.000 hiện nay vật, bao gồm các cấu tạo từ chất đa dạng như: đồng, gốm, gỗ, đá... Trong đó, hiện đồ vật đồng chỉ chiếm số lượng nhiều hơn cả, nhất là sưu tập trống đồng. ở bên cạnh đó, còn có các sưu tập hiện tượng lao động, vũ khí, vật dụng sinh hoạt với đồ trang sức... Trong đó có không ít hiện đồ vật được công nhận bảo vật quốc gia như thạp đồng Đào Thịnh, trống đồng Ngọc Lũ, trống đồng Hoàng Hạ, đèn hình người quỳ... Điều đó cho biết ý nghĩa, giá trị và tầm quan trọng đặc biệt của các hiện đồ thuộc văn hóa này.Theo TS Nguyễn Văn Đoàn - phó tổng giám đốc Bảo tàng lịch sử vẻ vang Quốc gia, văn hóa Đông Sơn bao gồm vị trí vô cùng đặc biệt trong tiến trình lịch sử hào hùng dân tộc, và là nền tảng vật chất đối với sự hình thành bạn dạng sắc văn hóa truyền thống Việt cổ tương tự như văn minh Đại Việt sau này. Trong thời hạn gần đây, vấn đề điều tra, phạt hiện new và khai thác hàng loạt các di tích văn hóa Đông tô như những di tích như Mả Tre, Đình Tràng (Cổ Loa, Hà Nội), bến bãi Cọi (Hà Tĩnh), những di tích chi phí Đông đánh như làng Dền (Phú Thọ), Nghĩa Lập (Vĩnh Phúc) với sự bắt tay hợp tác của các chuyên gia nước không tính đã đóng góp thêm phần làm sáng tỏ hơn nữa sự nhiều dạng, sự thống nhất cũng giống như mối quan liêu hệ, giao lưu và vị rứa của văn hóa Đông tô với các văn hóa đồng đại khu vực lân cận. Các nhà khoa học đã và đang xây dựng không thiếu các phông bốn liệu về văn hóa truyền thống Đông tô với những lát giảm phản ánh những phương diện không giống nhau về văn hóa truyền thống Đông Sơn, về đời sống người dân Việt cổ qua các vẻ ngoài cư trú với nhà ở, những phương thức mai táng, đời sống tinh thần, đời sống sản xuất... Trên cơ sở phân tích về văn hóa truyền thống Đông Sơn, hầu hết các nhà nghiên cứu và phân tích cho rằng, văn hóa truyền thống Đông Sơn đó là cơ sở vật hóa học và là việc thể hiện tấp nập “hình ảnh” ở trong nhà nước đầu tiên trong định kỳ sử: đơn vị nước Văn Lang - Âu Lạc, cùng là nền tảng hình thành truyền thống cuội nguồn văn hóa Việt Nam.
Thạp đồng Đào Thịnh - hiện trang bị điển hình, quan trọng đặc biệt về vật dụng sinh hoạt của dân cư Đông Sơn. Ảnh: BTLSQG
Đỉnh cao của nghề luyện kim, đúc đồng
Nghề luyện kim, đúc đồng sinh sống thời kỳ văn hóa truyền thống Đông đánh đã trở nên tân tiến và đạt đến trình độ nghệ thuật đỉnh cao. Theo Ths.Nguyễn Quốc Hữu (Phó trưởng chống Trưng bày, Bảo tàng lịch sử dân tộc Quốc gia), thống kê cho thấy, tỷ lệ đồ đồng trong văn hóa Đông Sơn sở hữu tới gần 90% trong tổng cộng hiện đồ vật được kiếm tìm thấy, với hàng vạn tiêu bản, trực thuộc nhiều mô hình khác nhau, đáp ứng đủ mọi nhu cầu sản xuất, đời sống của dân cư Đông Sơn, tự trống đồng, vật dụng sinh hoạt, vũ khí, trang sức. Văn hóa truyền thống Đông sơn là lịch sự của dân cư nông nghiệp trồng lúa nước, nên bạn Đông tô đã tất cả cả một cỗ nông cố kỉnh chuyên dụng, tiên tiến. Để chặt cây, khai phá họ sản xuất các nhiều loại rìu, dao. Để đắp bờ, mở thửa, có tác dụng đất họ có các loại cuốc, xẻng, mai, thuổng, lưỡi cày... Đặc biệt, những cư dân Đông đánh đã sản xuất được nhiều các cái liềm, một loại chế độ gặt tiên tiến và phát triển giúp cho câu hỏi gặt hái nhanh hơn, mang lại năng suất cao hơn. Fan Đông sơn cũng đã tạo ra bộ quy định làm mộc, có kết cấu và công dụng gần như bộ chế độ làm mộc hiện nay đại, dùng để dựng nhà sàn, đóng góp thuyền với chế tác những loại vật dụng dụng sinh hoạt... Bộ khí cụ mộc gồm có các loại đục vũm, đục bẹt với tương đối nhiều kiểu dáng thon dài ngắn, bé nhỏ bè thích phù hợp với từng kỹ thuật đục đụng khác nhau, hoặc những loại rìu xéo dùng để tu chỉnh thành phầm mộc.
Do sản khởi thủy triển, tạo được không ít của cải dư thừa, người Đông đánh đã tạo thành ra những cái thạp lớn nhỏ tuổi nhiều kích cỡ để lưu lại lương thực, thực phẩm. Đồng thời, thạp còn tương quan đến những nghi lễ an táng người chết. Đây là các loại di trang bị khá nổi bật của văn hóa truyền thống Đông Sơn, đựng nhiều giá trị nghệ thuật giống như như trống đồng. Dẫn chứng tiêu biểu nhất xác định kỹ thuật luyện kim, đúc đồng của bạn Đông đánh đã đạt tới trình độ dài là việc sản xuất những cái trống đồng, thạp đồng với kích cỡ lớn, dáng vẻ cân đối, họa tiết trang trí trả hảo, sắc nét cho từng chi tiết... Cho tới nay, hàng trăm chiếc trống đồng đã được tìm thấy vào phạm vi phân bố của văn hóa Đông Sơn. Đồng thời, một số trong những trống đồng Đông đánh điển hình cũng rất được tìm thấy ở nhiều nơi không giống thuộc Đông nam Á và Nam Trung Quốc. Nhưng các cái trống đẹp nhất, tuyệt đối nhất phần nhiều được phát lúc này Việt Nam, như trống đồng Ngọc Lũ, trống đồng Hoàng Hạ, trống đồng Sông Đà, trống đồng Cổ Loa... Trên cơ sở phân tích mẫu mã và phong thái hoa văn trang trí, cùng trang phục của những hình người trang trí bên trên trống đồng, các nhà khảo cổ học đã phân loại trống đồng Đông sơn thành các mô hình có niên đại sớm muộn khác nhau. Trong đó, đội trống Ngọc lũ đẹp nhất, có niên đại nhanh chóng nhất. Những nhà khảo cổ cũng đã nghiên cứu và phân tích và nhận ra sự khác hoàn toàn của trống đồng Đông đánh với trống đồng của tộc Điền Vân Nam, Trung Quốc, từ đó xác định, trống đồng Đông sơn là di vật tiêu biểu vượt trội của người việt nam cổ thời dựng nước đầu tiên của dân tộc. Trải qua vượt trình trở nên tân tiến hàng mấy trăm năm, dù cho có sự biến đổi nhất định, tuy nhiên trống đồng Đông tô vẫn duy trì được kiểu dáng và những loại hình mẫu thiết kế cơ bản. Đó đó là những đặc thù cơ bạn dạng của truyền thống lâu đời văn hóa Việt cổ, nhưng ngày nay bọn họ vẫn còn phát hiện trong những đường tô điểm trên váy Mường, trên những nhạc nạm của bạn Việt... Theo đánh giá của các nhà khảo cổ học, đều di vật của văn hóa Đông Sơn đang trở thành những tứ liệu sống động, phản nghịch ánh cuộc sống thường ngày sôi động, hào hùng của người chủ sở hữu văn hóa Đông tô từ hơn hai nghìn năm trước. Và tao nhã Đông Sơn đang trở thành một thành tố quan trọng đặc biệt cho bài toán lập cần quốc gia, dân tộc bản địa Việt Nam, cùng là niềm từ bỏ hào của chúng ta về cha ông thủa bình minh của lịch sử. Phương Hà
